JAK WYKORZYSTYWANE SĄ ELEMENTY PNIA DRZEWA?

Jak w przypadku większości surowców, podczas obróbki pnia drzewa, wykorzystywany jest każdy jego element. Jakie właściwości i funkcje posiadają poszczególne części pnia i do czego są wykorzystywane? Postaramy się dziś uchylić rąbka tajemnicy.

ELEMENTY PNIA DRZEWA I ICH WŁAŚCIWOŚCI

Kora – zewnętrzna warstwa pnia, spełnia funkcje ochronne. Wierzchnia warstwa kory ulega złuszczeniu i obumieraniu. W korze mogą się znajdować substancje (alkaloidy) o różnym znaczeniu. Niektóre zniechęcają zwierzęta do jedzenia, ponieważ są trucizną, np. taksyna u cisa. Z kolei salicyna z kory wierzby i topoli jest wykorzystywana jako środek przeciwgorączkowy.

Łyko – tkanka żywa, której funkcją jest przewodzenie związków organicznych wytworzonych w liściach. Ponadto wydziela żywicę i gromadzi substancje, tj. skrobię, tłuszcze, garbniki.

Biel – zawiera żywe komórki i jest najmłodszym drewnem. Jego zadaniem jest przewodzenie wody (zwłaszcza zewnętrzne słoje) oraz gromadzenie substancji zapasowych.

Twardziel – drewno twarde, starsze, jest tylko elementem wzmacniającym pnie, nie przewodzi wody. Jest ciemne na skutek odkładania się w nim substancji konserwujących, jak żywice, gumy, garbniki. Dzięki tym substancjom twardziel jest bardziej odporna na działanie czynników niszczących, przede wszystkim grzybów, powodujących rozkład drewna. Różni się od bielu mniejszą zawartością wody, większym ciężarem, większą twardością i trwałością. W przypadku dębu, gospodarczo wykorzystuje się tylko drewno twardzielowe. I tak, klocek drewna dębowego o długości 30cm i przekroju 5 x 2,5 cm, wytrzymuje obciążenie 20 ton!

WYKORZYSTANIE ELEMENTÓW PNIA DRZEWA

Świeża kora, po rozdrobnieniu, znajduje zastosowanie jako materiał dekoracyjny do wykładania donic lub ścieżek ogrodowych. Z kolei kora kompostowana (o kwasowym pH) może być wykorzystywana jako ściółka, zwłaszcza dla krzewów i drzew iglastych i skalniaków.

Po poddaniu kory procesowi suchej destylacji otrzymuje się dziegieć o doskonałych właściwościach antyseptycznych i bakteriobójczych. Wykorzystywany jest w leczeniu m.in. łuszczycy, ale także do impregnacji płótna i skóry.

Łyko pozyskiwane w okresie jesienno-zimowym (gdy nie jest narażone na działanie szkodników), a następnie suszone może być stosowane m.in. przy produkcji serów. Sery są owijane w paski aromatycznego łyka (np. świerkowego), nadając mu niepowtarzalny smak i zapach. Z wysuszonych pasków łyka wykonuje się także plecionki, maty, a nawet sznurki!

Twardziel oraz biel wykorzystywane są do pozyskiwania kłód i desek, przy czym zewnętrzna warstwa, pochodząca głównie z twardzieli stosowane są produkcji desek najwyższej jakości. Deski, które posiadają biele oraz sęki należą do II oraz III klasy, tym samym prezentują się bardzo naturalnie, nie tracąc na trwałości. W materiałach drewnianych wysokiej jakości obecność rdzenia, który wpływa ujemnie na wytrzymałość drewna, jest niedopuszczalna (wyjątek mogą stanowić elementy wycięte z pełnego pnia o dużych przekrojach, w których rdzeń zajmuje położenie centralne, t.j. bale).

Bardzo istotny jest sposób cięcia (przetarcia) drewna. W zależności od konkretnej metody, można otrzymać inny „wzór” słoi.

 

Z płatów drewna (twardzieli i bielu) pozyskuje się półfabrykaty takie jak: forniry (okleiny o grubości ok. 0,6 do 1,5mm), obłogi (grubsze okleiny), sklejki (powstałej z łączenia arkuszy łuszczki) oraz płyty stolarskie (listewki tarcicy obustronnie oklejone pod ciśnieniem obłogami).

Odpady drzewne, powstałe przy obróbce pnia (z wyjątkiem trocin), sprasowane pod ciśnieniem wykorzystuje się do produkcji płyt pilśniowych (płyty pilśniowe średniej gęstości to tzw. płyty MDF), z kolei sprasowane i spojone żywicami syntetycznymi wióry drzewne doskonale nadają się do wytwarzania płyt wiórowych.

Podane wyżej przykłady zastosowania drewna ograniczają się głównie do dziedzin budownictwa oraz meblarstwa. Oczywiście wykorzystanie tego surowca jest o wiele szersze i służy cenny materiał opałowy oraz do wyrobu tysięcy różnych produktów, m.in. papieru, artykułów gospodarczych, zabawek, opakowań itp.